1 mei 2007

Geacht College

Op internet troffen wij onder de besluitenlijst van B&W de Raad informatiebrief Groot onderhoud Grebbeliniedijk aan. Tot onze verbazing lazen wij daarin, dat uw College Het Waterschap wilt informeren. dat u wilt meewerken aan het uitvoeren van de kap van bomen op de Grebbeliniedijk.

16 april 2007

Geachte commissie,

Ik wil graag allereerst verwijzen naar ons bezwaarschrift wat wij uiteraard handhaven. Wij hebben daarin bezwaar gemaakt tegen de verleende keurvergunningen voor de Provincie en de Gemeente Amersfoort. We hebben vorige week voor het eerst de brief ontvangen van het Waterschap, in het kader van de processtukken, waarin wordt ingegaan op onze bezwaren. Hoewel ingaan, het wordt nogal makkelijk afgedaan door te verwijzen naar de meldingen in het kader van de Boswet en ontheffingen in het kader van de Flora en Faunawet.

En hiermee raken we ook de kern van ons bezwaar. Het Waterschap heeft geen integrale afweging gemaakt bij het verlenen van de keurvergunning. Naar onze mening moet een bestuursorgaan, dus ook het Waterschap, bij het nemen van een ingrijpende beslissing wel een integrale afweging maken. Het gaat er om niet alleen kijken wat de wet zegt over bomen op een dijk, maar ook kijken naar ander wettelijk kader. Het kan niet zo zijn, dat alleen de Keur bepalend kan zijn. In de brief van 4 april 2007 van het Waterschap ontbreekt dus nogal wat in het blokje Wettelijk Kader.

Er had als wettelijk kader ook rekening moeten worden gehouden met het feit:

·        dat de Grebbeliniedijk als ecologische verbindingszone deel uit maakt van de ecologische hoofdstructuur, waarbij het nee tenzij principe geldt, conform het streekplan van de provincie Utrecht

·        dat de bomen deel uit maken van de te realiseren ecologische verbindingszone Coelhorst-Schothorst, conform het voorontwerp bestemmingsplan Maatweg van de gemeente Amersfoort

·        dat de Flora en Fauna wet verplicht tot het maken van afwegingen

·        dat ook in de Nota Ruimte de dijk en haar vooroevers zijn aangewezen als ecologische verbindingszone deel uit maakt van de ecologische hoofdstructuur

Kortom er is te eenzijdig getoetst en geen integrale afweging gemaakt. Dat het Waterschap in eerste instantie kijkt naar veiligheid, dat is logisch en mag ook verwacht worden. Maar bestuurders moeten ook over hun eigen grenzen heen kijken, zeker bij dergelijke maatschappelijk gevoelige onderwerpen. Daarbij duidelijk en goed communiceren en vooraf toetsen aan relevante (zoals zojuist genoemd) wettelijke kaders. Er had moeten worden gekeken welke alternatieven mogelijk waren, dat is nu pas recent gedaan door de gemeente Amersfoort, waar eventueel compensatie mogelijk is en hoe draagvlak kan worden gekregen. Ook het Waterschap, of moet ik zeggen juist het Waterschap, leeft niet in een ivoren toren!

Het Waterschap had zich moeten realiseren dat een dergelijk ingrijpen grote commotie zou veroorzaken en maatschappelijk onrust met zich zou meebrengen. Enig inlevingsvermogen had mogen worden verwacht. En helaas blijkt ook uit de brief van 4 april dat dit inlevingsvermogen nog steeds niet aanwezig is. Onze bezwaren worden niet inhoudelijk beantwoord, maar afgedaan met dooddoeners. Op deze manier zal begrip voor de keurvergunning nog steeds uitblijven.

We vragen (nog steeds) om een integrale afweging, waarbij getoetst wordt aan de Flora en Fauna wet, het nee tenzij principe voor wat betreft de ecologische verbindingszone én aangegeven wordt waar compensatie plaatsvindt. Tenslotte willen wij graag weten wanneer die toetsing aan Boswet en Flora en Faunawet gebeurd, wie daarvoor in de ogen van het Waterschap dan wel voor verantwoordelijk is en hoe die procedure open staat voor inspraak en bezwaar.

Aan: de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

De heer dr. C. Veerman

Betreft: handhavingverzoek Flora- en faunawet en EHS m.b.t. kapvergunning Grebbeliniedijk te Amersfoort, 23 oktober 2006

Mijnheer de Minister,

De Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort (SGLA) is een koepelorganisatie van bewonersgroeperingen die zich bezig houdt met bevordering en de bescherming van de kwaliteit van het woon- en leefklimaat in Amersfoort en de regio. Deze doelstelling is uitgesplitst in een aantal subdoelstellingen, waaronder

• Meer aandacht voor de wensen van de burgers bij de voor de leefbaarheid belangrijke besluitvorming van de gemeente
• Behoud en versterking van groen, natuurwaarden, leefruimte  - in relatie tot de dichtheid en de geaardheid van de stedelijke bebouwing - en milieu (groenbeheer, groenbehoud en vermeerdering in en om de stad)

In dit kader hebben wij ook bezwaar aangetekend tegen voorgenomen kap op de Grebbeliniedijk binnen en buiten de bebouwde kom van Amersfoort. Behalve de weg van bezwaar willen wij u beleefd doch dringend verzoeken handhavend op te treden inzake het kappen van honderden bomen op bijna 4 kilometer van de Grebbeliniedijk binnen en buiten de bebouwde kom van de gemeente Amersfoort.

De gemeente Amersfoort heeft op 11 juli 2006 een kapvergunning verleend voor het kappen van 77 solitaire bomen en 20.742 m² aan boomvlakken. De reden die de gemeente hiervoor opgeeft is ‘achterstallig onderhoud’ op grond van de waterschapskeur. Het merendeel van de bomen is 40 jaar oud. Enkele bomen zijn 50 of 60 jaar oud en een klein aantal is zelfs meer dan 100 jaar oud.

Het handhavingverzoek is gebaseerd op de twee navolgende argumenten:

1.      De vergunning is verleend terwijl het Flora- en faunaonderzoek nog niet was afgerond. Daardoor heeft een goede afweging niet kunnen plaatsvinden. Momenteel vindt nog onderzoek plaats naar de functie van de Grebbeliniedijk voor zwaar beschermde vleermuizen, waarvan 7 soorten de omgeving als leefgebied gebruiken. Onderzoek om uit te sluiten dat het bedoelde dijktraject tevens leefgebied is van enkele andere tabel-2 en -3 soorten, is niet uitgevoerd. Het betreft de volgende soorten die in het verleden op de dijk voorkwamen en soorten die uit de omgeving bekend zijn met habitateisen die ook op het bedoelde dijkvak voorkomen:

• waterspitsmuis
• eekhoorn
• ringslang
• rugstreeppad,
• heikikker en
• poelkikker

Deze soorten worden genoemd in het rapport ‘Beoordeling LNC-waarden Grebbeliniedijk, traject Malesluis –Jachthaven “Eemkruisers” ’ (Bureau Waardenburg, maart 2006). Er is niet gericht naar deze soorten gezocht.

2.         De Grebbeliniedijk maakt, samen met de Eemoever, deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur. Het betreft een ecologische verbindingszone. Voor ingrepen in de EHS geldt het ‘neen, tenzij-afwegingskader’. De gemeente heeft echter nagelaten de noodzaak van de ingreep en de afwezigheid van alternatieven serieus schriftelijk te motiveren. Momenteel is een MER in voorbereiding voor de dijkverzwaring van onder meer het bedoelde dijktraject. Hierin hadden boomsparende alternatieven kunnen worden onderzocht. Deze koppeling is tot op heden niet gelegd. Een compensatieplan ontbreekt tot op heden. Uit de antwoorden op schriftelijke vragen vanuit de gemeenteraad blijkt dat de gemeente de EHS-compensatie waarschijnlijk elders in de gemeente en derhalve niet aansluitend aan het verloren deel van de EHS zal uitvoeren. Dit is in strijd met het uitgangspunt van het compensatiebeleid voor de EHS

Inmiddels is een hoorzitting bij de Gemeente Amersfoort gehouden, waarbij wij ook gepleit hebben voor handhaving van de bomen. De pleitnota voegen wij hierbij. Tevens zijn bijgesloten onze statuten.

Pleitnota hoorzitting 13 oktober 2006 inzake bezwaar tegen kapvergunning Grebbeliniedijk (nr. SOB 2141315 gepubliceerd 19 juli 2006)

Onze ingediende bezwaren zijn:

1.        Dat de kap in is strijd met het rapport Natuurwaarde van het Buitengebied West, dat het belang aangeeft van het behoud van houtwallen, boomrijen en solitaire bomen als oriëntatiepunt voor vleermuizen om hun weg te vinden. Het verwijderen van slechts enkele bomen kan al ingrijpende gevolgen hebben. Voor zover ons bekend is het verplichte veldonderzoek in het kader van de Flora en Faunawet ook nog niet uigevoerd (of afgerond)

Toelichting:

We hebben begrepen dat in maart 2006 door het ecologisch adviesbureau Waardenburg het rapport ‘Beoordeling LNC-waarden Grebbeliniedijk, traject Malesluis –Jachthaven “Eemkruisers” ’ opgesteld, maar dit geeft onvoldoende uitsluitsel over de al of niet aanwezigheid van de volgende door de Flora- en faunawet beschermde diersoorten:

·         7 soorten vleermuizen

·         waterspitsmuis

·         eekhoorn

·         ringslang

·         rugstreeppad,

·         heikikker en

·         poelkikker

De genoemde soorten zijn weliswaar tijdens het éénmalige (!) veldbezoek van het bureau Waardenburg in de winter (!) van 2005/2006 niet aangetroffen, maar komen volgens het rapport wel in de directe omgeving voor of zijn van de Grebbeliniedijk bekend uit het verleden. Volgens hetzelfde rapport zijn op de liniedijk voor deze soorten de geschikte habitats aanwezig. Ook in het Hoofdrapport MER Fase 1 Veiligheid Zuidelijke Randmeren worden deze soorten als ‘mogelijk op de Grebbeliniedijk voorkomend’ genoemd.

Volgens de Flora- en faunawet dient de vermoedelijke aanwezigheid van deze door de wet beschermde soorten ten minste tot de juiste voorzorgsmaatregelen voor deze dieren te leiden, tenzij de aanwezigheid van deze soorten door recent en gericht onderzoek kan worden uitgesloten. De kapvergunning voldoet hier echter niet aan. Momenteel vindt nog onderzoek plaats naar de functie van de Grebbeliniedijk voor zwaar beschermde vleermuizen, waarvan 7 soorten de omgeving als leefgebied gebruiken. Maar onderzoek om uit te sluiten dat het bedoelde dijktraject tevens leefgebied is van de overige genoemde soorten, is niet uitgevoerd.

Alvorens tot de kap over te gaan, dient derhalve de aanwezigheid van deze soorten alsnog door onderzoek te worden vastgesteld of uitgesloten.

2.        Ook lijkt het in strijd met de op handen zijnde ondertekening van Gebiedsafspraken Grebbelinie (zie B en W voorstel nr. 2108241), waarin juist gesproken wordt over versterking van het ecologisch netwerk op en rond de linie.

Toelichting:

We zouden ons kunnen voorstellen, dat juist in het kader van deze gebiedsafspraken gekeken kan worden naar subsidiemogelijkheden voor het zoeken naar en uitvoeren van alternatieve mogelijkheden.

3.        Het is tevens in strijd met de aanwijzing van het gebied als ecologische verbindingszone in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).

Toelichting

De Grebbeliniedijk maakt als ecologische verbindingszone deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur. Bij ingrepen in de EHS is het verplicht om deze te onderbouwen met behulp van de ‘neen, tenzij-afweegformule’. Dit houdt in dat nut en noodzaak overtuigend dienen te worden onderbouwd aan de hand van de volgende vragen:

·         Zijn er minder schadelijke alternatieven?

·         Is sprake van een zwaarwegend maatschappelijk belang?

·         Is compensatie voldoende geregeld?

Deze onderbouwing mag weliswaar hier en daar in de hoofden van ambtenaren aanwezig zijn, maar is nergens op papier gezet. Veiligheid tegen overstroming kan als zwaarwegend maatschappelijk belang worden aangevoerd, maar minder schadelijke, boomsparende alternatieven zijn zeker aanwezig. Een compensatieplan is nog in ontwikkeling, maar de antwoorden van het College op de vragen van GroenLinks wekken de indruk dat de compensatie elders in de gemeente zal worden gezocht. Dit is in strijd met het natuurcompensatiebeleid van het Rijk, dat terecht stelt dat compensatie voor de getroffen soorten alleen werkt als er in de directe omgeving van de ingreep nieuw en vergelijkbaar habitat wordt aangelegd.

Daar komt bij dat een geschikte plek voor herplanting niet aanwezig is. Zoals door gemeente zelf ook wordt erkend onder punt 3 van de Kanttekeningen van de Nota Groot Onderhoud Grebbelinie (B en W nota 2090250) ligt er vanuit de Boswet en de Flora- en Faunawet een verplichting om de negatieve effecten van het verwijderen van de beplanting te compenseren. Binnen het gebied zijn geen compensatiemogelijkheden te vinden noch in de nabijheid en ook elders in de gemeente niet. Dit gegeven pleit nog eens extra voor de keuze van versterking met damwanden.

We moeten ons realiseren dat de soorten die we met eventuele kap verjagen voor het gebied verloren zijn, maar in feite ook nergens anders heen kunnen.

4.        De toewijzing van dit gebied tot beschermd monument lijkt ons strijdig met het openhouden van de mogelijkheid tot kappen. Verder zullen er nog procedures doorlopen moeten worden waar de verlening van een kapvergunning niet op vooruit zou moeten lopen.

Toelichting:

Het gegeven dat de kap feitelijk niet meer voor het stormseizoen kan worden uitgevoerd (de Wet op de Waterkering verbiedt werkzaamheden in een primair dijklichaam na 1 november) en pas na het broedseizoen kan starten (dus vanaf circa 1 augustus 2007), biedt de gelegenheid om de andere optie opnieuw serieus te overwegen.

De conclusie (door het College) dat een boombesparende techniek onbetaalbaar is, wordt veel te snel getrokken. Gegevens uit Gietelo (dijkverzwaring langs de IJssel bij Voorst) laten zien dat boombesparende technieken wel degelijk mogelijk zijn en vermoedelijk ook tegen een aanvaardbare prijs. De operatie in het Gelderse is indertijd voor minder dan € 5 mln euro uitgevoerd, met een prachtig resultaat. Echter, het is niet duidelijk of diezelfde techniek ook in Amersfoort kan worden toegepast. Daarom is het absoluut wenselijk dat er een goede vergelijking wordt gemaakt, vóórdat de kapvergunning wordt geëffectueerd;

Dit onderzoek zou bij voorkeur kunnen worden opgenomen in de MER voor de dijkverzwaring die momenteel voor onder meer de Grebbeliniedijk in voorbereiding is. De Startnotitie is al gemaakt en wij hebben begrepen dat de ambtenaren zich nu beraden over hoe het verder moet. De gemeente zou er naar toe kunnen werken dat in de MER ook één of meer boombesparende alternatieven worden onderzocht.

Ook zou wellicht juist in het kader van de gebiedsafspraken Grebbelinie wellicht subsidiemogelijkheden zijn.

5.        Behalve voor de flora en fauna die zou moeten wijken, vinden wij de kaalslag ook een enorme verarming van dit monumentale gebied. De belevingswaarde voor wandelaars in dit gebied zal dan ook sterk teruglopen.

Wij verzoeken u dan ook geen kapvergunning te verlenen en onze bezwaren te honoreren.